هنر معماری در یزد
مساجد, مدارس ,آب انبارها و حسینیه ها همگی در استان یزد از آثار و بناهایی هستند که نظر بسیاری از پژوهشگران به آنان جلب می شود.
ولی در این میان بناهای یخچالهای قدیمی, غریب ترین عنصر معماری شهر یزد می باشد که با ایجاد یخچال های برقی امروزی به ورطه فراموشی سپرده شده است. یخچالهای که در روزگاران قدیم در تابستان های داغ و سوزان کویر, خنکی آب گوارا به خانه میآورد بی شک رازی در آن نهفته است . که معجزه خشت خام و دستان مردان غیرتمند نظیر معماران بی مثال آن روزگاران است.
عملکرد یخچال ها در ناحیه کویری
از وضعیت تاریخی یخچال ها تقریبا تا دوره صفویه اطلاعات دقیقی در دست نیست و تنها در نوشته های دکتر فرایر در قرن ۱۱ به این موضوع اشاره شده است که ساختن یخ که به احتمال فراوان همراه با مغولان به ایران آمده است متداول گردیده است. البته شاردن نیز در سفرنامه خود از شهر کاشان, یخچالهای این شهر را در بیرون از قلعه و برج نشان داده است .
استان کویری یزد نیز با توجه به شرایط جغرافیایی و اقلیم خاص خود از این موضوع بی بهره نبوده است و در جای جای آن از جمله شهرستانهای میبد و آثار این چنین معماری مشهود است
شیوه معماری ساختمان های یخچالی
دقت و نقطه سنجی از ویژگیهای بارز معماران یخچالها میباشد و شیوه معماری و فن ساختمان در اینگونه از بناها بسیار حساس و ظریف می باشد از جمله نکات مهمی که معماران در ساختن بناهای یخچالها رعایت میکردند می توان به عایق کاری بناها که موجبات حفظ برودت مناسب هوادر جهت نگهداری یخ ها بوده و همچنین چگونگی تهیه یخ اشاره کرد.
به صورت کلی این واحدهای معماری به سه قسمت دیوار طویل سایه انداز, مخزن یخ , حوضچه های تولید یخ ساخته می شود در ادامه به واکاوی هر یک از این موضوعات می پردازیم.
دیوار سایه انداز طویل
این دیوارهای در طی روز از قرار گرفتن تابش آفتاب بر روی آبهای منجمد شده حفاظت میکند ارتفاع این دیوارها گاهی به ۱۰ متر میرسد برای استحکام بیشتر در دیوار سایه اندازاقدام به ساختن پشت بند های بزرگ در قسمت جنوبی دیوار میکنند دیوارهای سایه انداز از بالا به صورت باریک بوده و هرچه به سمت پایین می آید به قطر آن افزوده می شود در انتهای دیوار بیشترین ضخامت مشهود است .
حوضچه های تهیه یخ
در بخش شمالی دیوار های سایه انداز گودال های مستطیلی شکلی وجود دارند که طول آنها اندکی کمتر از طول دیوار است که اصطلاحاً به آن ها حوضچههای تهیه یخ گفته میشود.
عمق این حوضچه ها از ۳۰ الی ۵۰ سانتی بوده و گاهی بیشتر از ۵۰ سانتی متر می شود.
معمولا در شب های سرد زمستان این گودالها محل تهیه ی یخ می باشد .
مخزن یخ
این مخازن که به وسیله یک یا چند مدخل ورودی به بخشهای شمالی سایه انداز را پیدا میکنند در پشت دیوار سایه انداز و در بخش جنوبی آن قرار دارند.
انبار یخ همواره که در گودال های بسیار عمیق است در وسط مخزن یخ حفر شده اند که عموما این گودالها از سنگ یا آجریا از کاهگل ساخته میشود که پشت این گودالها با مصالح همچون خاکه زغال عایق میشود
برای رسیدن به این گودالها از پله های کوچکی که در دیوار آن ساخته شده استفاده میگردد همچنین چاهی که در بیرون از یخچال ها حفر کردند محل جمع آوری آب حاصل شده از ذوب یخ ها می باشد.
میبد شاهکار یخچالها ی ایران
میبد یکی از نمونههای بسیار بارز شهرستان های باستانی ایران است آنجا که سواران مادی و پارسی از سلسله اشکانی گرفت تا ساسانیان آن را طی کردند .جای مناسب برای آنهایی است که از چهار سوی بیابان های مرکزی ایران به این سر زمین می رسند و در این مکان امن و بر آسایش بعد از گذر از خیابان های سوزان و داغ به استراحت میپردازند .محوطه یخبند میبد که مساحتی بالغ بر ۸۰۰ متر مربع داشته و عمق آن به نیم متر میرسد. دیوارهای سایه اندازش به ضخامت ۲ متر و بلندی ۸ متر می باشد.
و تقریباً تمامی رفت آمد ها انبار کردن و تخلیه یخ از این درگاه صورت میگیرد. و به قرینه ی همین درگاه در قسمت شمالی درگاه دیگری جانمایی گردیده است که نقش چندانی ندارد و قالبا آن را می بندند. البته قابل ذکر است که درگاه اصلی فقط زمان رفت آمد باز میگردد مخزن این یخچال به قطر ۱۳ متر است که به شکل قیفی و استوانهای بنا گردیده است گودی این مخزن به ۶ متر میرسد .
ارتفاع گنبد یخچال شهرمیبد حدود یک و نیم متر می باشد که به طور ماهرانه ای به ضخامت آن از بالا به پایین افزوده گردیده است.
چند نمونه کار وب سایت مهران طاهری
از دیگر مقالات ما دیدن نمایید :
دکوراسیون داخلی منزل , طراحی داخلی لابی هتل , روف گاردن در تهران , طراحی داخلی رستوران سنتی , ویترین جلوی مغازه , طراحی داخلی مجتمع تجاری, دکوراسیون داخلی , دکوراسیون داخلی مغازه , دکوراسیون داخلی صرافی , دکوراسیون داخلی طلا فروشی , دکوراسیون داخل ویلا , دکوراسیون اداری مدرن, دکوراسیون داخلی هتل